یادداشت تحلیلی | ملی‌گرایی در پرتو اسلام؛ حقیقتی واحد در آئینه امام خامنه ای
در سال‌های اخیر، بحث تعارض میان ملی‌گرایی و اسلام‌گرایی یکی از موضوعات مهم فضای فکری کشور بوده است. اما از منظر رهبر انقلاب، این دو نه‌تنها در تضاد نیستند، بلکه دو چهره از یک حقیقت به نام «ایران اسلامی» محسوب می‌شوند.
تحلیل اندیشه امام خامنه‌ای درباره نسبت ملی‌گرایی و اسلامی‌گرایی؛ چرا این دو مفهوم در گفتمان انقلاب اسلامی نه‌تنها متضاد نیستند، بلکه در کنار هم ایران را به قدرتی بی‌بدیل تبدیل کرده‌اند.
مقدمه
وقتی از ملی‌گرایی سخن می‌گوییم، ذهن بسیاری به‌سرعت به سمت مفاهیمی سکولار یا غرب‌ساخته می‌رود؛ مفاهیمی که حتی گاه در تقابل با مذهب قرار داده می‌شوند. از سوی دیگر، اسلامی‌گرایی نیز بعضاً به‌گونه‌ای تفسیر شده که گویا با هویت تاریخی و فرهنگی ایران در تعارض است. این دوگانه‌سازی ساختگی سال‌ها ذهن نخبگان و فعالان فرهنگی را مشغول کرده است.
اما حقیقت چیست؟ آیا می‌توان ملی‌گرا بود و اسلامی نبود؟ یا می‌توان مسلمان واقعی بود و به وطن بی‌اعتنا ماند؟ پاسخ این پرسش‌ها را می‌توان در بیانات رهبر معظم انقلاب جست‌وجو کرد؛ آنجا که می‌فرمایند:
«وطن امروز با اسلام یکی است.»
این جمله نه یک شعار، بلکه چارچوبی مفهومی برای بازتعریف ملی‌گرایی در عصر جمهوری اسلامی است.
ملی‌گرایی در اندیشه رهبری؛ از شعار تا عمل
در نگاه مقام معظم رهبری، ملی‌گرایی واقعی نه در شعارهای پرزرق‌وبرق، بلکه در عمل، ایستادگی و فداکاری معنا پیدا می‌کند.
ملی‌گرا کسی نیست که از فرسنگ‌ها دورتر، پشت میکروفن رسانه‌های بیگانه برای ایران اشک تمساح بریزد؛ بلکه آن رزمنده‌ای است که در میدان نبرد از مرز و بوم و ناموس دفاع می‌کند، حتی اگر به قیمت جانش تمام شود.
شهیدان دفاع مقدس، مدافعان حرم، و مردمی که در برابر هجمه‌ها ایستادگی کردند، از نگاه ولایت، ملی‌گرایان حقیقی هستند.
اسلامی‌گرایی؛ ستون فقرات ملی‌گرایی در ایران
در جمهوری اسلامی، وطن‌دوستی ریشه در باورهای دینی دارد. اسلام دفاع از میهن را نه‌تنها مجاز، بلکه یک واجب شرعی می‌داند.
رهبر انقلاب بارها تأکید کرده‌اند که اسلام و ایران، دو هویت تجزیه‌ناپذیرند. اوج این همگرایی را در دوران دفاع مقدس می‌بینیم؛ جایی که جوانان با فریاد یا حسین و لبیک یا خمینی جان خود را فدای وطن کردند.
بنابراین، برخلاف برخی تصورات، اسلامی‌گرایی نه رقیب ملی‌گرایی است و نه مانع آن؛ بلکه ضامن بقای آن است.
ملی‌گرایی اصیل در برابر ملی‌گرایی جعلی
رهبر انقلاب میان دو نوع ملی‌گرایی تفاوت قائل‌اند:
✔ ملی‌گرایی اصیل: ریشه‌دار در خاک، دین و فرهنگ؛ متعهد به مردم و حاضر به جان‌فشانی در راه وطن.
❌ ملی‌گرایی جعلی: شعاری، ویترینی و ابزاری؛ پوششی برای خیانت و وابستگی به بیگانگان.
نمونه‌اش کسانی هستند که روزی با صدام همراه شدند و امروز در سایه حمایت دشمنان ایران، از وطن دم می‌زنند.
نتیجه‌گیری؛ ایران اسلامی، حقیقتی واحد
در گفتمان انقلاب اسلامی، ملی‌گرایی و اسلامی‌گرایی نه دوگانه، بلکه دو چهره از یک حقیقت‌اند: ایرانِ اسلامی.
آنچه دشمنان از آن می‌ترسند، صرفاً قدرت نظامی یا اقتصادی ایران نیست، بلکه پیوند عمیق دین و وطن است؛ پیوندی که هم از ایمان مردم نیرو می‌گیرد و هم از عمق تاریخ و فرهنگ ایران.
ملی‌گرای واقعی همان مجاهد فی‌سبیل‌الله است و اسلام‌گرای واقعی کسی است که ذره‌ای از عزت ملی و تمامیت ارضی کشور کوتاه نمی‌آید.
نویسنده: فرهنگیار خانم حسینی